W roku 2008 minęła 90. Rocznica powstania Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ten do niedawna jedyny w bloku państw byłego Związku Radzieckiego uniwersytet Kościoła Katolickiego, może poszczycić się chlubną historią działalności dla Boga, Kościoła i naszej Ojczyzny w myśl hasła „Deo et Patriae”.
Dlatego warto prześledzić historię i działal
ność edukacyjno – wychowawczą KUL-u od jego powstania po dzień dzisiejszy, co jest tematem niniejszego artykułu.
I. Szkolnictwo Kościoła Katolickiego
Kościół Katolicki realizując polecenie Chrystusa: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody”( Mt 28, 19), czuł się zobowiązany do prowadzenia szkolnictwa i kontroli treści nauki, która powinna służyć rozwojowi duchowemu człowieka oraz przyczyniać się do materialnej kultury jego życia ziemskiego. Dlatego dbał o wykształcenie i wychowanie religijno – moralne wiernych. Wyrazem tej troski o nauczanie były tworzone przez Kościół szkoły:
Parafialne (elementarne) o charakterze dzisiejszych szkół podstawowych i zawodowych. Na Zachodzie znane one były już w VI wieku, w Polsce od XII w. Katedralne, kolegiackie i przyklasztorne, dające średnie wykształcenie w gimnazjach i kolegiach zakonnych zwłaszcza benedyktynów, jezuitów, pijarów, bazylianów, czy teatynów. (VI w.)
Uniwersytety jako szkoły wyższe (XIII w.)
W XIX wieku nastąpił okres dechrystianizacji i ateizacji. Odebrano Kościołowi szkoły i wpływ na powszechną edukację społeczeństwa. Dlatego Kościół zaczął tworzyć własne szkolnictwo niższego i wyższego stopnia.
W okresie zniewolenia komunistycznego po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. również w Polsce Kościół był pozbawiony własnych szkół , a nawet dostępu do szkół państwowych. Obecnie po zmianach ustrojowych zapoczątkowanych w 1989 r. jest w Polsce ok. 450 szkół katolickich pod zarządem Kościoła. Są to szkoły podstawowe i średnie, prowadzone przez zakony i zgromadzenia zakonne, (zwłaszcza przez salezjanów), diecezje i parafie oraz inne organy, stowarzyszenia i towarzystwa, które za główny cel pracy dydaktyczno – wychowawczej stawiają sobie prowadzenie szkół według chrześcijańskiej koncepcji świata, według nauki Chrystusa, Ewangelii i Kościoła.
Kościół Katolicki w Polsce posiada też wyższe szkoły i uczelnie jak np :
Katolicki Uniwersytet Lubelski w Lublinie,
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Wydziały Teologiczne w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu,
Seminaria Duchowne.
[nextpage title=”Powstanie Uczelni”]
II. Historia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Powstanie
1. Powstanie Uczelni.
Myśl zorganizowania Uniwersytetu powstała wśród Polonii Petersburga (Pietrogrodzka). Inicjatywę założenia uniwersytetu katolickiego w Polsce podjął ks. Idzi Radziszewski, kapłan diecezji włocławskiej, absolwent filozofii Katolickiego Uniwersytetu w Lovanium w Belgii, rektor Akademii Duchownej w Petersburgu zlikwidowanej po wybuchu rewolucji październikowej 1917 r.
Uniwersytet miał być centrum odrodzenia polskiego katolicyzmu, który wymagał pogłębienia intelektualnego wobec zagrożeń ze strony ówczesnych ideologii antychrześcijańskich: materializmu, pozytywizmu, modernizmu, scjentyzmu, komunizmu, prowadzących do laicyzacji życia społecznego zwłaszcza wśród inteligencji.
Ks. Radziszewski był przekonany, że warunkiem utrwalenia odzyskanej przez Polskę po 146 latach niewoli niepodległości jest odrodzenie moralne narodu w oparciu o zasady Ewangelii. Dlatego wyznaczył nowej uczelni trzy zadania:
1. Przeprowadzanie badań naukowych we wszystkich dziedzinach wiedzy celem wykazania, że nie ma sprzeczności między nauką a wiarą.
2. Kształcenie duchownych do specjalnych zadań w Kościele oraz formowanie kadry inteligencji katolickiej; ludzi wykształconych w różnych dziedzinach wiedzy, a jednocześnie odznaczających się pogłębionym intelektualnie światopoglądem chrześcijańskim i żyjących według zasad Ewangelii oraz nauki Kościoła katolickiego.
3. Podnoszenie kultury chrześcijańskiej w polskim społeczeństwie przez publikacje popularnonaukowe, popieranie prasy katolickiej, organizowanie kursów dokształcających, akcji odczytowych, współtworzenie związków i stowarzyszeń społecznych mających na celu odrodzenie polskiego katolicyzmu.
Powyższe zadania Uczelni oraz ich realizacja zostały zawarte w sentencji: „Deo et Patriae” pod patronatem Najświętszego Serca Jezusowego.
W lutym 1918 roku powstał Komitet Organizacyjny, w którego skład wchodzili: przemysłowiec, fundator Piotr Jaroszyński (przewodniczący), ks. Idzi Radziszewski(wiceprzewodniczący), księża profesorowie Akademii Duchownej: Czesław Falkowsk (sekretarz), Piotr Kremer, Bronisław Żongołłowicz oraz inżynier architekt Franciszek Skąpski (skarbnik).
Na siedzibę uniwersytetu wybrano Lublin, miasto z tradycją historyczną, (Unia Polsko-Litewska, Trybunał Koronny od XVI w), naukową i kulturalną (środowisko znanych humanistów), położone w regionie słynnej Akademii Zamojskiej, zlikwidowanej w XVIII w. przez austriackiego zaborcę. Powołanie Uniwersytetu Katolickiego w Lublinie zostało zaakceptowane na Konferencji Biskupów polskich w Warszawie 26 i 27 lipca 1918 r. z udziałem nuncjusza apostolskiego Achillesa Rattiego (późniejszego papieża Piusa XI).
Pierwszym rektorem i organizatorem uniwersytetu został mianowany przez Episkopat ks. Idzi Radziszewski.
Przygotowano projekt tymczasowego statutu, organizację zaplanowanych czterech wydziałów oraz kadry nauczycielskiej, rozpoczęto gromadzenie księgozbioru Biblioteki.
Ministerstwo Oświecenia Publicznego (MWRiOP) dnia 6 września 1918 r. udzieliło zgodę na założenie uniwersytetu z czterema wydziałami: teologicznego, Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych, Prawa i Nauk Społeczno – Ekonomicznych, Nauk Humanistycznych.
Pierwsza inauguracja roku akademickiego odbyła się 8 grudnia 1918 r. w gmachu Diecezjalnego Seminarium Duchownego w Lublinie – tymczasowej siedzibie Uniwersytetu.
Statut Uczelni został zatwierdzony przez władze państwowe 2 lutego 1928 r. Od tego też czasu ustaliła się nazwa: Katolicki Uniwersytet Lubelski (KUL). W związku z nowymi przepisami kościelnymi i państwowymi statut został przeredagowany i zatwierdzony przez Kongregację Seminariów i Uniwersytetów Katolickich oraz MWR i OP w roku 1935. Statut ten strzeże autonomii Uczelni w realizowaniu jej zadań. Zrównuje absolwentów KUL w prawach i przywilejach a absolwentami uczelni państwowych, gwarantuje im należną pozycję i zatrudnienie stosowne do uzyskanych kwalifikacji.
Na podstawie uchwały sejmowej o szkołach akademickich z 15 marca 1933 r. KUL uznano za prywatną szkołę akademicką, a 9 maja 1933 r. przyznano mu prawo nadawania stopni magisterskich na wydziałach świeckich. Pełne prawa nadawania wszystkich stopni naukowych przysługujących uczelniom państwowym uzyskał KUL na mocy ustawy sejmowej z 9 kwietnia 1938 r.
W zamierzeniach założyciela jak i jego następców KUL miał się stać ośrodkiem naukowym na wysokim poziomie, liczącym się nie tylko w kraju, ale i za granicą.
Sprowadzono więc renomowanych specjalistów z dziedziny Prawa Kanonicznego, biblistyki, katolickiej nauki społecznej, filozofii opartej na nauce św. Tomasza z Akwinu, nauk humanistycznych, nawiązano współpracę z innymi uniwersytetami Polski i świata. Profesorowie KUL utrzymywali kontakty naukowe z uniwersytetami zagranicznymi w Wiedniu, Genewie, Fryburgu Szwajcarskim, Berlinie, Paryżu, Louvain, Hadze, Madrycie, Rzymie. Wielu profesorów publikowało prace w obcych językach: francuskim, niemieckim, angielskim, rosyjskim, łacińskim. Współpracę naukową z innymi ośrodkami ułatwiała Uczelni przynależność do międzynarodowych towarzystw naukowych. Przedstawiciele KUL uczestniczyli w zjazdach uniwersytetów katolickich w Louvain (1924) i Paryżu (1925) i kongresach międzynarodowych. Dla koordynowania badań naukowych powołano Towarzystwo Naukowe KUL (1934 r.), prowadzono akcję wydawniczą.
Ważnym wydarzeniem w historii Uniwersytetu było uzyskanie w roku 1921 własnego pomieszczenia przy Alejach Jerozolimskich 14. Był to kompleks budynków wojskowego szpitala zakaźnego założonego w XIX w. przez władze austriackie po kasacie zakonu Dominikanów Obserwantów. Po przeprowadzeniu koniecznej przebudowy gmachów według projektu architekta Mariana Lalewicza, profesora Politechniki Warszawskiej, Uniwersytet zajął te pomieszczenia w styczniu 1922 r.
[nextpage title=”W czasie II wojny światowej i w latach po wyzwoleniu”]
2. W czasie II wojny światowej i w latach po wyzwoleniu
Znakomicie zapowiadający się rozwój Uniwersytetu przerwał wybuch drugiej wojny światowej w 1939 r. Niemcy po wkroczeniu do Lublina (17. IX.1939 r.) zajęli gmach KUL na szpital wojskowy. Rozpoczęli rabunek i niszczenie dorobku Uczelni, prześladowania profesorów i studentów, z których wielu zamordowano w Oświęcimiu i Dachau. Również Rosjanie zamordowali w Katyniu 21 studentów, jednego profesora i pracownika KUL-u. Mimo tych represji Uniwersytet prowadził tajne nauczanie w Lublinie, Warszawie, Kielcach, Jędrzejowie i Nowarzycach.
Po wyzwoleniu Lublina z okupacji niemieckiej w 1944 r. w okresie Polski Ludowej (1944-1989) KUL wznowił działalność, choć wymagało to wielkiego wysiłku organizacyjnego jeśli chodzi o kadrę pracowników naukowych i administracyjnych oraz doprowadzenie zdewastowanych pomieszczeń gmachu do stanu używalności.
Pierwsza inauguracja po tragicznych latach wojny odbyła się 12 listopada 1944 roku. Pomimo piętrzących się trudności KUL zaczął się rozwijać, napływała młodzież z całego kraju, którą przyjmowano bez żadnych ograniczeń, tak, że jej liczba systematycznie wzrastała. Kul Kształcił kadrę inteligencji zdziesiątkowanej przez okupantów niemieckich i sowieckich. Odbudowanie KUL po wojnie stało się możliwe dzięki dochodom czerpanych z Fundacji powołanej 10 sierpnia 1925 roku przez hrabinę Anielę Potulick, która przekazała na potrzeby Uczelni swoje gospodarstwa rolne liczące ponad 6 tysięcy hektarów. Zadaniem tej fundacji było dostarczanie środków na utrzymanie Uniwersytetu Lubelskiego. Oprócz tej fundacji KUL otrzymywał pomoc z dotacji państwowych oraz Episkopatu, ze zbiórek na tace i do puszek w określone dni roku oraz ofiar Członków Towarzystwa Przyjaciół KUL.
[nextpage title=”W okresie PRL”]
3. W okresie PRL
Po utrwaleniu się w Polsce rządu socjalistycznego opartego na systemie komunistycznym i marksistowskiej ideologii materialistycznej, podejmowano programową walkę z Kościołem i jego instytucjami. Przede wszystkim zwrócono uwagę i działania przeciw Uniwersytetowi Katolickiemu.
Zarekwirowano i upaństwowiono Fundację Potulicką (została przejęta przez Referat Rolnictwa i Reform Rolnych, 1948). Zabroniono przyjmowania kandydatów na I rok studiów na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych (1949), Zakazano prowadzenia Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi (1951).
Księdza Słomkowskiego pozbawiono funkcji rektora za odmowę zalegalizowania na KUL komunistycznej organizacji młodzieżowej i komórki partyjnej. Ministerstwo zarezerwowało sobie prawo akceptacji kandydatów na stanowisko rektora.
Zakazano przyjmowania młodzieży na I rok studiów pedagogicznych (1953), Wydziałowi Humanistycznemu odebrano prawo przeprowadzania przewodów doktorskich i habilitacyjnych (1953). Stopnie naukowe pracownicy tego Wydziału musieli zdobywać na uczelniach państwowych.
Często zwlekano z zatwierdzeniem habilitacji przez kilka, a nawet kilkanaście lat.
Blokowano wyjazdy zagraniczne.
Próbowano odciągnąć profesorów od pracy na KUL, proponując im lepiej płatne posady na uniwersytetach państwowych.
Zaangażowanie na KUL i jednocześnie w instytucjach państwowych było zakazane.
Na okres kilku lat (1952-1956) dziewięciu profesorów zostało usuniętych z KUL – musieli szukać pracy na własną rękę.
Absolwentom KUL odmawiano zatrudniania w instytucjach państwowych.
Ostrej cenzurze były poddane publikacje pracowników naukowych.
Z księgozbioru KUL polecono wyłączyć książki oceniane jako antykomunistyczne i antysocjalistyczne. Uniwersytet był stale inwigilowany przez tajne służby Urzędu Bezpieczeństwa.
Wprowadzono zakaz działalności organizacji młodzieżowych.
Katolicki Uniwersytet Lubelski traktowano jako instytucję dochodową, zobowiązując ją do płacenia podatków. Z powodu długów zarekwirowano wiele budynków i terenów uniwersyteckich. Zamykano konta bankowe Uczelni.
Represje w stosunku do Kościoła i KUL uległy pewnemu złagodzeniu na skutek protestów społecznych przeciw dyktaturze komunistycznej w roku 1956.
Przełomowym okresem w dziejach Uniwersytetu była kadencja rektora o. Mieczysława Krąpca (OP) przy współpracy prorektora Stefana Sawickiego.
Reaktywowano niektóre kierunki studiów. Nawiązano korzystną współpracę między KUL a Polonią Uzyskano pozwolenie na rozbudowę gmachu uniwersyteckiego. Wybudowano nowy fronton z wielką aulą. Nadbudowano III piętro. Zrekonstruowano podpiwniczenia. Zainicjowano budowę Kolegium Jana Pawła II. Uniwersytet zyskał 60 nowych sal i rożnych pomieszczeń. Na dziedzińcu KUL stanął pomnik Jaka Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego. Zorganizowano własną drukarnię – Zakład Małej Poligrafii, który połączony z Redakcją Wydawnictw i przyjął nazwę: Dział Wydawniczo-Poligraficzny KUL.
Wielki Ruch Solidarnościowy w roku 1980 objął także uniwersytety, a wśród nich i KUL. Powstał Niezależny Związek Studentów, który objął większość pracowników i studentów. W stanie wojennym (13.XII.1981 – VII 1983 r.) wielu pracowników i studentów KUL było internowanych.
Po zakończeniu stanu wojennego sytuacja na KUL zaczęła się normalizować. Poszerzono zakres badań naukowych oraz studiów o nowe kierunki. Podjęto budowę wielu ważnych obiektów jak np: Hotel dla dojeżdżających nauczycieli akademickich i gości uniwersyteckich, dwunasto-kondygnacyjny wieżowiec „Kolegium Jana Pawła II” przeznaczony dla celów naukowo – dydaktycznych i administracyjnych, stołówkę akademicką, Dom akademicki dla studentek w dzielnicy „Poczekajka”, hotel asystencki, magazyny dla Biblioteki Uniwersyteckiej i Działu Wydawniczo – Poligraficznego oraz pomieszczenia dla Redakcji Wydawnictw i Zakładu Małej Poligrafii. Przystąpiono również do nadbudowy jednej kondygnacji nad starą częścią Konwiktu Księży Studentów.
Wspomniane wielkie przedsięwzięcia na rzecz Uczelni wymagały większych funduszy finansowych. Dlatego oprócz ustalonych już uprzednio źródeł dochodów KUL zaczęto rozprowadzać cegiełki na KUL oraz starać się o fundacje w Kanadzie i RFN.
Pamiętnym wydarzeniem tych lat w dziejach Uniwersytetu była wizyta na KUL papieża Jana Pawła II w dniu 9 czerwca 1987 r. oraz nadanie tytułu doktora honoris causa prefektowi Kongregacji Nauki Wiary kardynałowi Józefowi Ratzingerowi, obecnemu papieżowi: Benedyktowi XVI.
Katolicki Uniwersytet Lubelski w okresie dominacji systemu totalitarnego zachował swoją tożsamość i niezależność mimo różnorodnych nacisków i prześladowań. Został wierny swemu zadaniu. Nie uległ ideologii marksistowskiej. Ocalił obiektywizm w nauce, odciął się od zniekształcania faktów i od zakłamanej interpretacji rzeczywistości. Pracownicy odważnie przyznawali się do swoich przekonań katolickich. W okresie PRL Uniwersytet był oazą, najważniejszym ośrodkiem myśli katolickiej w Polsce, w którym znajdowali oparcie przedstawiciele tych środowisk naukowych, gdzie wykorzystywano naukę do celów politycznych. W latach powojennych, aż do roku 1989 KUL był jedynym wolnym uniwersytetem w skali nie tylko Polski, ale całego obozu socjalistycznego i stał się wręcz symbolem szczerego patriotyzmu i umiłowania wolności.
[nextpage title=”W III Rzeczypospolitej”]
4. W III Rzeczypospolitej
W roku 1989, po załamaniu się systemu socjalistyczno- komunistycznego, w związku z ekonomicznym upadkiem gospodarki w Polsce, postępującą inflacją i recesją gospodarczą, KUL znalazł się w krytycznej sytuacji finansowej. Chodziło o zapewnienie Uniwersytetowi egzystencji materialnej. Dzięki energicznym zabiegom władz Uczelni pod przewodem rektora ks. Stanisława Wielgusa, udało się uchronić KUL przed ruiną.
Liczne wyjazdy zagraniczne rektora Wielgusa do różnych krajów europejskich (Austria, RFN, Szwajcaria, Włochy, Anglia, Belgia, Francja) USA i Kanady, połączone z wygłaszaniem prelekcji i apelami do Polonii w świecie, zmobilizowały wiele środowisk do wsparcia Uniwersytetu w tej krytycznej sytuacji. Pomocy finansowej udzielił również papież Jan Paweł II. Podjęto także starania o dotacje z budżetu państwa. Wynikiem tych zabiegów było przyznanie KUL- owi od stycznia 1992 r. dotacji na bieżące potrzeby dydaktyczne i stypendia dla studentów według zasad dotyczących uczelni państwowych. Wykluczono jednak dotacje na inwestycje budowlane. Podjęto również starania o zwrot Uniwersytetowi majątku zagrabionego przez władze PRL. Chodziło między innymi o Fundację im. Anieli Potulickiej a także o liczne nieruchomości w Lublinie, działki budowlane na peryferiach miasta. Starania te są nadal kontynuowane.
Troska o byt materialny KUL nie ograniczała starań władz Uczelni o dalszy rozwój nauki, a więc badań naukowych, poszerzania kierunków studiów, współpracy z uniwersytetami zagranicznymi, w tym także z ośrodkami naukowymi w krajach byłego Związku Radzieckiego.
KUL stał się jednym z najważniejszych ośrodków intelektualnych w Europie Środkowo –Wschodniej, szczególnie w zakresie teologii, filozofii, ekonomii i filologii. Zewnętrznym wyrazem tego jest „Encyklopedia Katolicka”– kilkunasto tomowe dzieło wybitnych naukowców katolickich nie tylko pracowników naukowych KUL-u, ale też pracujących na innych wyższych uczelniach w Polsce oraz za granicą – specjalistów w danej dziedzinie wiedzy. KUL jest jedynym uniwersytetem w Polsce, który podjął trud wydawania tego dzieła.
Dla upamiętnienia roli jaką odegrał w życiu Uniwersytetu papież Jan Paweł II, który przez 24 lata (1954-1978) kierował Katedrą Etyki na Wydziale Filozofii, w roku 2005 nadano Uczelni nazwę: „Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II”.
[nextpage title=”Katolicki Uniwersytet Lubelski obecnie”]
5. Katolicki Uniwersytet Lubelski obecnie
W nowej rzeczywistości polityczno-społecznej i gospodarczej KUL nadal wypełnia przesłanie swojego założyciela ks. Idziego Radziszewskiego zawarte w haśle: „Bogu i Ojczyźnie” oraz wezwanie Papieża Jana Pawła II „Uniwersytecie, służ prawdzie…”
Katolicki Uniwersytet Lubelski służy prawdzie w pracy naukowej i wychowawczej. Broni autentycznych wartości chrześcijańskich zagrożonych ideologią komunizmu, liberalizmu, relatywizmu etycznego odrzucającego niezmienny system wartości zawarty w Dekalogu i prawie naturalnym.
Trafną ocenę działalności KUL w obecnym czasie zawarł rektor ks. Andrzej Szostek w przemówieniu podczas Walnego Zebrania Towarzystwa Przyjaciół KUL z okazji 80. Rocznicy istnienia Stowarzyszenia w dniu 21 września 2002 roku. Tematem przemówienia było: „Znaczenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w budowaniu trzeciej Rzeczypospolitej”. (Przegląd Uniwersytecki, Nr 5/2002).
W wystąpieniu tym, po omówieniu ogólnej sytuacji polityczno-ekonomicznej oraz ideowo -kulturowej w jakiej obecnie znajduje się KUL, ks. Rektor zwrócił uwagę na to, że KUL dziś ma nadal stara się realizować zawołanie:„Deo et Patriae”. Dlatego „powinien pogłębiać i rozszerzać chrześcijańską wizję świata. Powinien to czynić nade wszystko w przekonaniu, że jest to wizja prawdziwa. Ale zadanie to ma także swój wymiar patriotyczny. Polska jest od swego zarania chrześcijańska i cała jej kultura jest przesiąknięta Ewangelią. Niezrozumienie albo płytkie jej pojmowanie oznacza wyobcowanie nas jako Polaków… Potrzeba więc pogłębienia światopoglądu chrześcijańskiego oraz jego dobrze pojętej popularyzacji jest ogromna i stanowi dla KUL-u szczególne wyzwanie. Uniwersytet stara się na nie odpowiedzieć w różny sposób”.
Wspomniane wystąpienie zwraca uwagę, że Uniwersytet stara się o to przez:
• Dbałość o wysoki poziom naukowy i dydaktyczny, co w rankingu akredytacyjnym oceny jakości kształcenia w Polsce, stawia KUL w rzędzie najlepszych polskich wyższych uczelni. Jest to możliwe dzięki współpracy z innymi ośrodkami akademickimi w kraju i za granicą.
• Umacnianie humanistycznego profilu uczelni, który opiera się na chrześcijańskiej wizji człowieka i świata zwłaszcza w dziedzinie Nauk Humanistycznych, Nauk Społecznych oraz Prawa.
• Nacisk na wychowawczą rolę Uniwersytetu, Polsce bowiem potrzeba ludzi nie tylko dobrze wykształconych, ale i rzetelnie uformowanych w uczciwości i sprawiedliwości, obywateli praworządnych, wrażliwych na potrzeby społeczne i pełnych inicjatywy w tym zakresie. Temu celowi służą zajęcia z etyli, Pisma świętego i katolickiej nauki społecznej, w których uczestniczą wszyscy studenci KUL. Wychowawczą rolę pełni też duszpasterstwo akademickie.
• Poszerzanie oddziaływania na polskie społeczeństwo, dlatego z roku na rok powiększa się liczba studentów.
KUL umożliwia również kształcenie zainteresowanej studiami na tej Uczelni, młodzieży, która z różnych względów nie może podjąć studia w Lublinie. Dlatego zgodnie z zamierzeniami swoich założycieli niesienia w coraz to nowe zakątki kraju myśli pielęgnowanych w tej uczelni, utworzył Zamiejscowe Ośrodki kształcenia w Stalowej Woli i w Tomaszowie Lubelskim. Zamiejscowe ośrodki wpisują się w historię i rozwój KUL, w jego idee i cele. Stanowią poniekąd jego logiczną kontynuację na terenach wschodniej Polski, gdzie wypełnienie luki istniejącej w sieci uczelni wyższych i wyjście naprzeciw ubogiej młodzieży chcącej się kształcić było bardzo potrzebne. Zakładane są jednostki dydaktyczne również w innych mniejszych miastach. KUL publikuje wiele monografii, serii wydawniczych, czasopism oraz książek omawiających zagadnienia religijne i światopoglądowe. Organizowane są sympozja i zjazdy naukowe goszczące specjalistów różnych dziedzin z kraju i zza granicy. Wielu biskupów polskich to profesorowie i absolwenci KUL-u, niektórzy pełnią ważne funkcje we władzach państwowych.
• Dostosowywanie kierunków badań i metod działania do aktualnych potrzeb kraju.
a/ Mając to ma uwadze w roku 1997 utworzono Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, który przygotowuje przyszłych informatyków oraz specjalistów w dziedzinie ochrony środowiska.
b/ Uruchomiono szereg studiów podyplomowych, adresowanych zwłaszcza do nauczycieli przygotowujących ich do nowych zadań w reformowanym systemie szkolnictwa podstawowego i średniego.
c/ Utworzono Studium Komunikowania Społecznego i Dziennikarstwa kształcące potrzebną kadrę dziennikarzy, którzy potrafią kompetentnie i profesjonalnie mówić o sprawach wiary i Kościoła.
d/ W roku 2001 otwarto Międzywydziałowe Studium Humanistyczne umożliwiające najzdolniejszej młodzieży kształcenie się na kilku kierunkach równocześnie. Instytuty takie powstały tylko w kilku polskich uniwersytetach i kształcić pragną elitę kulturalną społeczeństwa.
• Intensyfikację współpracy z zagranicą, zwłaszcza ze Wschodem
KUL w poczuciu solidarności z krajami przeżywającymi kryzys ekonomiczny czy ideowy przekładające się na kształcenie i wychowanie młodego pokolenia, stara się wychodzić naprzeciw ich potrzebom i oczekiwaniom.
Dlatego na KUL-u studiuje młodzież z krajów ościennych, w większości z Ukrainy i z państw powstałych po rozpadzie ZSRR, wielu z nich zwalniając całkowicie lub częściowo z opłat za studia. Podejmowana jest współpraca z uczelniami na Wschodzie, a profesorowie KUL jeżdżą z wykładami na Ukrainę, Słowację i Litwę. Współpraca z zagranicą obejmuje także kraje zachodnie. KUL wiele zawdzięcza władzom tych krajów, a także wielu zachodnim ośrodkom akademickim. Korzystamy z szeregu stypendiów oferowanych przez zachodnie uczelnie (europejskie i amerykańskie).
Wszystko to sprawia, że KUL jest dziś jednym z najszybciej rozwijających się uniwersytetów w Polsce. Słynie z wysokich standardów edukacji i powodzenia badań naukowych. Kadrę naukową KUL tworzą naukowcy i specjaliści o międzynarodowej sławie. Pracownicy Uniwersytetu to kadra złożona z 1193 nauczycieli akademickich. Łączna liczba studiującej tu młodzieży, to prawie 23 tysiące osób. Obecnie Społeczności Uniwersytetu przewodzi jako 15 z kolei Rektor Uczelni od roku 2004 J. Mag. ks. prof.dr hab.Stanisław Wilk (SDB). KUL współpracuje z 105 szkołami wyższymi za granicą i należy do wielu międzynarodowych stowarzyszeń uniwersyteckich.stowarzyszeń uniwersyteckich. Dzięki zajęciom w językach obcych, na KUL-u studiują również studenci zagraniczni z 28 krajów, m.in. z Austrii, Białorusi, Brazylii, Czech, Korei Płd. Łotwy, Mołdawii, Kazachstanu, Litwy, Meksyku, Niemiec, Rosji, Rumunii, Słowacji, Ukrainy, Węgier, Włoch.
Studiują tu także Studenci niepełnosprawni, w tym niewidomi oraz głuchoniemi.
Program MOST umożliwia wymianę międzyuczelnianą studentów KUL-u, którzy studiują na innych uniwersytetach oraz z innych uniwersytetów na KUL-u. Funkcjonuje też system europejskiego transferu punktów kredytowych ECT, umożliwiający studentom KUL odbycie części studiów na uniwersytetach zagranicznych w ramach programu SOCRATES/ERASMUS. W ramach tego programu na jedno-semestralne stypendia zagraniczne wyjeżdżają studenci KUL do Belgii, Czech, Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Węgier, Włoch oraz na krótkoterminowe pobyty naukowe do Czech, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Słowenii, Słowacji, Szwajcarii, Węgier, Włoch. I odwrotnie, na KUL przyjeżdża wielu studentów i naukowców z uczelni zagranicznych.
Na KUL-u istnieje też Szkoła Języka i Kultury Polskiej dla studentów zagranicznych m.in. z Australii, Japonii, Kamerunu, Kenii, Niemiec.
Uniwersyteckie Centrum Studiów Podyplomowych i Doskonalenia Zawodowego organizuje także Studia podyplomowe różnych kierunków. Tak np. w roku akademickim 2008/2009 oferuje 26 studiów podyplomowych.
Biblioteka uniwersytecka KUL to system składający się z Biblioteki Głównej oraz 38 bibliotek działających przy wydziałach, instytutach oraz innych jednostkach badawczych Uniwersytetu. Liczy obecnie ok. 2.004.732 jednostek bibliotecznych, przy czym stan ten stale się powiększa. W czytelni czasopism na bieżąco udostępnianych jest ponad 5,5 tys. tytułów pism polskich i zagranicznych. Korzystanie ze zbiorów ułatwia elektroniczny katalog i system zamówień.
Bogate jest również życie kulturalne Uniwersytetu. Na KUL-u istnieją:
Chór Akademicki oraz Chór Duszpasterstwa Akademickiego. Teatry akademickie jak:
Scena Plastyczna KUL, Teatr Studencki „Enigmatic”, autorski teatr Leszka Mądzika,Teatr ITP. – grupa studencka wystawiająca autorskie musicale.
Urządzane są Galerie Sztuki.
Agencja Fotograficzna „TERRA” organizuje tematyczne wystawy zdjęć.
Akademickie Studio Filmowe prezentuje pokazy filmów z życia KUL-u.
Samorząd Studentów KUL organizuje corocznie tzw. „KULturalia” przygotowywane przez Duszpasterstwo Akademickie.
Istnieją 43 Koła Naukowe działające przy każdym kierunku studiów. Organizują one szkolenia, wykłady, konferencje i tygodnie naukowe np. Tydzień Filozoficzny, Tydzień Eklezjologiczny, Tydzień Prawników, czy Ogólnopolska Konferencja Psychologiczna „Aktualia”.
Studenci zrzeszają się również w 15 organizacjach studenckich, które rozwijają ich zainteresowania pozanaukowe jak: Studenckie Koło PTTK, Legia Akademicka KUL szkoląca studentów w zakresie obronności, Uczelniany Klub Sportowy (AZS KUL) z kilkunastoma sekcjami, gdzie studenci rozwijają swoje zainteresowanie sportem osiągając niejednokrotnie sukcesy sportowe.
Na KUL-u działa też Duszpasterstwo Akademickie, które obejmuje religijne potrzeby studiującej młodzieży jak codzienna Msza święta w Kościele Akademickim, posługa w konfesjonale, organizacja rekolekcji, katechezy przedmałżeńskie, rożne okresowe akcje duszpasterskie.
Wizualny przegląd historii Uniwersytetu daje otwarte w roku 2008 Muzeum Uniwersyteckie ukazujące dzieje i działalność Uczelni na przestrzeni jej 90-lecia.
[nextpage title=”Studia na Wydziałach KUL”]
6. Studia na Wydziałach KUL
Katolicki Uniwersytet Lubelski rozwija swą działalność na studiach stacjonarnych pierwszego i drugiego stopnia, jak również na studiach doktoranckich i podyplomowych.
Wydział Teologii
Teologia Fundamentalna, Teologia Dogmatyczna, Teologia Moralna, Teologia Duchowości, Teologia Pastoralna, Biblistyka, Liturgika, Homiletyka, Katechetyka, Historia Kościoła, Ekumenizm, Muzykologia, Nauki o Rodzinie.
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji
Prawo, Prawo Kanoniczne , Administracja, Europeistyka.
Wydział Filozofii
Etyka, Etyka Szczegółowa, Etyka Społeczna i Polityczna, Filozofia Teoretyczna, Filozofia Przyrody Nieożywionej, Filozofia Przyrody Ożywionej, Historia Filozofii, Kulturoznawstwo, Logika, Metafizyka, Metodologia Filozofii, Metodologia Nauk, Teoria Poznania.
Wydział Nauk Humanistycznych
Filologia Angielska, Filologia Germańska, Filologia Klasyczna, Filologia Niderlandzka, Filologia Polska, Filologia Romańska, Filologia Słowiańska: Rosyjska i Ukraińska, Historia, Historia sztuki. Studenci KUL poza nauką europejskich języków starożytnych i nowożytnych mogą się także uczyć języka chińskiego, hebrajskiego, czy sanskrytu.
Wydział Nauk Społecznych
Dziennikarstwo i Komunikacja społeczna, Ekonomia, Pedagogika, Politologia, Psychologia, Socjologia, Zarządzanie.
Matematyczno-Przyrodnicz
Architektura krajobrazu, Biotechnologia, Informatyka, Matematyka, Ochrona Środowiska.
Kolegium MISH
Międzywydziałowe Indywidualne Studia Humanistyczne
Wydział Zamiejscowy Nauk Prawnych i Ekonomicznych w Tomaszowie Lubelskim
Ekonomia, Etnologia, Prawo, Stosunki Międzynarodowe,
Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli
Edukacja Techniczno-Informatyczna, Ekonomia, Inżynieria Środowiska, Pedagogika, Prawo, Socjologia,
[nextpage title=”Znaczenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego dla Kościoła i Społeczeństwa Polskiego”]
7. Znaczenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego dla Kościoła i Społeczeństwa Polskiego
KUL jako uczelnia wyższa daje pełniejsze spojrzenie na szereg zagadnień i problemów naszego życia osobistego i społecznego, a jako uczelnia katolicka kształtuje świadomość człowieka w świetle Objawienia Bożego i nauki Kościoła. I w świetle Objawienia Bożego i nauki Kościoła uczy rozwiązywać te różne problemy naszego życia.
KUL kształtuje świadomość katolicką ludzi i katolickie spojrzenie na świat i życie. Zadaniem Uczelni jest formowanie światopoglądu i kształcenie inteligencji katolickiej, zdolnej nie tylko do pracy zawodowej w wybranych specjalnościach, ale także do utrwalania wartości chrześcijańskiej kultury.
Uniwersytet stale dostarcza instytucjom kościelnym wykwalifikowanej kadry redaktorów czasopism katolickich, katechetów świeckich, prowadzących poradnictwo parafialne, (por. Kalendarz TP KUL 1987) pisarzy, artystów katolickich, pracowników Sądów Kościelnych.
Nie można pominąć wielkiej roli jaką spełnia KUL dając wyższe, specjalistyczne wykształcenie teologiczno – prawnicze kapłanom, przygotowując wykładowców seminariów duchownych, pracowników kurii i sądów kościelnych. Z absolwentów KUL-u wywodzi się wielu biskupów w Polsce. KUL zapewnia też wyższe wykształcenie osobom zakonnym, którzy zdobytą wiedzą służą swoim społecznościom zakonnym.
Absolwentem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego był Prymas Tysiąclecia kardynał Stefan Wyszyński.
Przez 25 lat profesorem na KUL-u był Karol Wojtyła – pierwszy polski papież: Jan Paweł II.
W najtrudniejszych politycznie czasach zniewolenia komunistycznego, tutaj mogło otrzymać wykształcenie wielu grekokatolickich alumnów ukraińskiego pochodzenia. I tylko tutaj mogli kontynuować naukę studenci wyrzuceni z uczelni państwowych za działalność przeciw komunistycznemu ustrojowi.
Wielce znaczący był wkład Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w zachowanie i rozwój chrześcijańskich wartości, a także w wyzwolenie się Polaków spod władzy totalitaryzmu komunistycznego. „W okresie dominacji systemu komunistycznego KUL zachował swoją tożsamość i niezależność mimo różnorodnych nacisków i prześladowań. Został wierny swemu zadaniu. Nie uległ zakłamanej interpretacji rzeczywistości. Pracownicy KUL-u odważnie przyznawali się do swoich przekonań katolickich. W okresie PRL Uniwersytet był oazą, najważniejszym ośrodkiem myśli katolickiej w Polsce” (por. WWW. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Uczelnia/Historia Uniwersytetu).
Po upadku komunizmu KUL staje się ośrodkiem intelektualnym ważnym także dla uczonych i studentów z sąsiednich krajów. 10% młodzieży studiującej stanowi młodzież zagraniczna pochodząca z 28 krajów, w tym z krajów Europy Środkowo – Wschodniej: z Białorusi, Litwy, Słowacji, Ukrainy. Uniwersytet staje się płaszczyzną spotkania różnych mentalności, różnych doświadczeń, różnych kultur, a także różnych wyznań. Uczelnia utrzymuje kontakt – jak wspomniano wyżej – z 105 uczelniami zagranicznymi.
KUL przygotowuje społeczeństwo do życia w wywalczonej wolności i demokracji, a także na spotkanie z zagrożeniami, jakie niesie ze sobą praktyczny ateizm, materializm, konsumpcjonizm oraz upowszechniająca się coraz bardziej we współczesnym świecie wizja człowieka, który stawia siebie ponad Bogiem, Dekalogiem i poza obiektywnym dobrem i złem.
KUL jako katolicki uniwersytet kształci elity obejmujące swoim wpływem najróżniejsze dziedziny życia społecznego, poczynając od teologów i filozofów, a kończąc na ekonomistach, ekologach i specjalistach od massmediów.
W roku akademickim 2008/2009 KUL rozpoczął 91 rok swojej działalności naukowo- wychowawczej w służbie „Deo et Patriae”. Podczas Mszy św. z okazji Inauguracji nowego roku akademickiego, abp Kazimierz Nycz kończył homilię m.in. słowami:
„…Przez dziewięćdziesiąt lat KUL służył Prawdzie, trwał w jej poszukiwaniu, pełnił posługę myślenia, która nie dała się uwikłać w służbę żadnej ideologii. To mu dawało wiarygodność, siłę i moc. Wychował tysiące ludzi do służby w Kościele i w państwie…”
W końcowych słowach kaznodzieja życzył KUL-owi, aby nadal „…był szkołą uczniów Chrystusa, którzy kompetentni i wykształceni, jako katolicy świeccy, jako apostołowie i świadkowie Ewangelii (szli) na pole własnego apostolstwa do rodzin, pracy zawodowej, życia społecznego i politycznego.”
W wypełnianiu tych ważnych i wzniosłych zadań powinny wspomagać KUL, Kościół oraz katolickie polskie społeczeństwo w kraju i zagranicą.
Rozumiejąc czym jest KUL i jaką rolę spełniał i spełnia w Kościele i społeczeństwie polskim powinniśmy zatem:
Być wdzięczni Panu Bogu, z a to, że w samym sercu Europy, na granicy dwóch systemów polityczno – społecznych, właśnie u nas i tylko u nas, pomimo tak szeroko zakrojonej, planowanej i systematycznie realizowanej ateizacji naszego życia, powstała, przetrwała i nadal istnieje i rozwija się ta katolicka Uczelnia. Analizując dzieje Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oczyma ludzi wierzących trzeba powiedzieć:„Stało się to przez Pana i cudem jest w naszych oczach”. (Ps 118, 23)
Być wdzięczni ludziom, którzy tworzyli i nadal tworzą, w niebywale trudnych czasach walki z Bogiem, wiarą chrześcijańską, Kościołem katolickim i chrześcijańskim stylem życia, to wielkie kościelne i narodowe dzieło jakim jest KUL.
Wspierać KUL:
Duchowo przez modlitwę wypraszając potrzebne łaski dla całej społeczności Uniwersytetu.
Moralnie przez popieranie inicjatyw mających na celu rozwój nauki w świetle Prawdy Bożej oraz godnych warunków dla młodzieży studiującej, aby KUL mógł jak najpełniej realizować swoje powołanie zawarte w haśle: „Deo et Patriae”.
Materialnie przez ofiary pieniężne na KUL w wyznaczonych dniach roku (taca, zbiórka do puszek), propagowanie i kolportowanie wydawnictw KUL-u, osobiste dobrowolne ofiary na potrzeby Uczelni.
Szczególną i nieocenioną pomoc duchową, moralną i materialną KUL-owi świadczy Towarzystwo Przyjaciół Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
W opracowaniu tematu korzystano z publikacji:
Encyklopedia Katolicka T.VIII, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000.
G. Kramarek – E. Ziemann, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II – 90 lat KUL, Informator okolicznościowy Działu Informacji i Promocji.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Informator okolicznościowy z okazji 90-lecia KUL.
Strona internetowa: WWW. – Historia Uniwersytetu/Kierunki studiów.
Przegląd Uniwersytecki- Rok XX – Listopad-grudzień 2008,nr 6.
Luźne informacje zawarte w ulotkach i folderach KUL.