Sprawne funkcjonowanie diecezji, poszczególnych jej urzędów oraz agend duszpasterskich i duszpasterstwo parafialne wymagają stałego kontaktu z biskupem diecezjalnym, respektowania przepisów Prawa Kościelnego, poszerzania swojej wiedzy i gorliwości duszpasterskiej w wypełnianiu kapłańskiego powołania. Zadania te pomagają duszpasterzom realizować urzędowe czasopisma diecezjalne. Zapraszam do lektury i przemyślenia powyższego tematu.
Zarządzanie diecezją i funkcjonowanie diecezji jest możliwe przede wszystkim dzięki pracy kurii biskupiej (diecezjalnej), instytucji oraz osób wspomagających biskupa w zarządzaniu diecezją jak: wydział duszpasterski, katechetyczny, społeczno – charytatywny, liturgiczny, muzyczny, komisja artystyczno – budowlana i inne utworzone przez biskupa diecezjalnego stosownie do aktualnych potrzeb. Sprawne funkcjonowanie instytucji i urzędów kurii biskupiej wymaga stałych kontaktów z duchowieństwem i wiernymi diecezji. Umożliwiają to diecezjalne czasopisma wydawane przez władze diecezjalne.
Ogólnie, czasopisma diecezjalne dzielą się na: urzędowe (administracyjne) – zasadniczo dla duchowieństwa, popularne, dla wiernych, pisma rożnych organizacji kościelnych (przeważnie o charakterze lokalnym, teologiczno – naukowe, ponadto: rubrycele (kalendarze liturgiczne dla duchowieństwa i schematyzmy (informujące o stanie osobowo – terytorialnym diecezji).
Czasopisma urzędowe (administracyjne).
Czasopisma urzędowe rozwinęły się z okólników przesyłanych do wiadomości duchowieństwa, a niekiedy i wiernych. Do najstarszych okólników należy zaliczyć:
„Ex consistorio Generali Cracoviensi Notificationes ad Uniwersum Clerum” (od 1800),„Currenda” – Pismo Obwieszczające Diecezji Przemyskiej obrządku Łacińskiego. (od r. 1841),„Kurendy Lwowskiego Konsystorza Metropolitalnego Obrządku Łacińskiego” (od r. 1841)„Currenda – Pismo Obwieszczające Tarnowskiej Diecezji”( od r. 1851), „Amtliches Kirchenblatt für die Diözese Culm”(od r. 1858), „Kościelny Dziennik Urzędowy dla Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej” (od r. 1867).
Z początkiem XX wieku zaczęły się ukazywać dalsze diecezjalne czasopisma urzędowe, i tak:
„Kronika Diecezji Przemyskiej” (od r. 1901),„Miesięcznik Pasterski Płocki” (d r. 1906),„Kronika Diecezji Kujawsko – Kaliskiej” (od r. 1907),„Kronika Diecezji Sandomierskiej” (od r. 1908),„Wiadomości Archidiecezjalne Diecezji Mohylewskiej i Mińskiej” (Petersburg 1909),„Przegląd Diecezjalny” (Kielce 1910),„Dwutygodnik Diecezjalny” Wilno 1910 – 1914),„Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie” (od r.1911).
[nextpage title=”W latach międzywojennych powstały pisma urzędowe w diecezjach”]
Lubelskiej – „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie” (od r. 1918), Kamienieckiej – „Wiadomości Diecezjalne Kamienieckie” (1920 – 1925), Siedleckiej – „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie” (od r. 1920),Łucko – Żytomierskiej – „Kronika Diecezji Łucko – Żytomierska” (1921,) Łódzkiej – „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie”(1921), Katowickiej – „Wiadomości Diecezjalne” (1925), Mińskiej – „Miesięcznik Diecezji Mińskiej” (Nowogródek 1925), Pińskiej – „Piński Przegląd Diecezjalny” (1925),Łuckiej – „Miesięcznik Diecezji Łuckiej” (1926);Łomżyńskiej – „Wiadomości Kościelne Łomżyńskie” (od r. 1927), Wileńskiej – „Wiadomości Archidiecezjalne Wileńskie” (1927), Częstochowskiej – „Wiadomości Diecezjalne” (od r. 1933).
[nextpage title=”Po II wojnie światowej powstały pisma urzędowe w następnych diecezjach”]
Olsztyńskiej – „warmińskie Wiadomości diecezjalne” (1945) Białostockiej „Wiadomości Archidiecezjalne” (1946), zaś od r. 1973: „Wiadomości Archidiecezji w Białymstoku”,Wrocławskiej – „Wrocławskie Wiadomości Kościelne” (1945), Opolskiej – „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opolskiej” (1946), Gorzowskiej – „Gorzowskie Wiadomości Kościelne” (1957), Koszalińskiej – „Koszalińsko – Kołobrzeskie Wiadomości Diecezjalne” (1973), Szczecińskiej – „Prezbiterium – Pismo Urzędowe Diecezji Szczecińsko – Kamieńskiej” (1973).
Po nowym podziale administracyjnym Kościoła w Polsce w roku 1992, nowe diecezje rozpoczęły edycję własnych pism urzędowych, a niektóre zmieniły także pierwotną ich nazwę. Tak więc nowe pisma urzędowe zaczęły wychodzić w diecezjach:
Bielsko – Żywiec – „Kwartalnik Diecezjalny diecezji Bielsko – Żywieckiej” (1993), Elbląg – „Kurenda” (1992), Ełk – „Kronika Urzędowa Diecezji Ełckiej” (1992), Gliwice – „Wiadomości Diecezji Gliwickiej” (1992), Kalisz- „Diecezja Kaliska” (1993), Legnica – Legnickie Wiadomości Diecezjalne” (1992), Sosnowiec- „Sosnowieckie Wiadomości Diecezjalne” (1993),Łowicz – „Wiadomości Diecezji Łowickiej”- (1992), Warszawa – Praga – „Wiadomości Warszawsko – Praskie” (1992), Rzeszów – „Zwiastowanie – Pismo Diecezji Rzeszowskiej” (1992), Toruń – „Toruńskie Wiadomości Kościelne” (1993), Zamość – Lubaczów – „Zamojski Informator Diecezjalny” (1992), Radom – „Kronika Diecezji Radomskiej” (1992).
Częstotliwość ukazywania się tych czasopism była różna (miesięczniki, dwumiesięczniki, kwartalniki) i niekiedy ulegała zmianom. Publikowano je początkowo w języku łacińskim, zwłaszcza dokumenty Stolicy Apostolskiej jak np. Encykliki papieskie (również tłumaczone na język polski), czy niektóre rozporządzenia Kurii Biskupich, jak suspensy, ostrzeżenia, wykazy książek zakazanych itp. Zazwyczaj jednak pisano je w języku polskim. W okresie zaborów, w Galicji i na Pomorzu, w okresie międzywojennym w diecezji lwowskiej i katowickiej, (niektóre listy pasterskie i ogłoszenia) – w języku niemieckim.
Diecezjalne pisma urzędowe służyły przede wszystkim celom administracyjnym i pierwotnie zamieszczały jedynie zarządzenia. Z czasem umieszczano w nich także dokumenty wydawane przez Stolicę Apostolską, dekrety ordynariusza, listy pasterskie oraz listy Konferencji Episkopatu Polski, sprawozdania z konferencji duchowieństwa (kongregacji rejonowych), niektóre rozporządzenia władz świeckich, programy nauczania religii, wykazy składek itp. Jako dopełnienie części urzędowej, w latach trzydziestych, w pismach tych zamieszczano też materiały zawierające dzieje i kronikę życia diecezji, sprawozdania a wizytacji pasterskich, informacje o seminariach duchownych, działalności sądów biskupich, zgromadzeń zakonnych, wiadomości z życia parafii, statuty organizacji, instytucji i bractw kościelnych, o pracy społecznej, emigrantach itp. Zamieszczano także w nich artykuły z dziedziny teologii, prawa kanonicznego i państwowego, pedagogiki, odpowiedzi na pytania w kwestiach teologicznych, liturgicznych i prawnych, kronikę życia Kościoła Katolickiego w Polsce oraz nekrologi kapłanów.
[nextpage title=”Urzędowe czasopisma diecezjalne”]
• Służą ujednoliceniu pracy duchowieństwa w diecezjach Kościoła polskiego,
• ułatwiają biskupom zarządzanie diecezją,
• pogłębiają wiedzę teologiczną i prawną duchowieństwa,
• przyczyniają się do formacji ascetycznej kapłanów, uświadomienia duszpasterzy, a przez nich wiernych, w wielu dziedzinach działalności Kościoła.
Dlatego każda diecezja powinna posiadać własne czasopismo urzędowe, choć powinny zaistnieć także czasopisma urzędowe poszczególnych prowincji kościelnych (metropolii) oraz ogólnopolskie Czasopismo Kościoła Katolickiego w Polsce, które by przekazywało listy i rozporządzenia Konferencji Episkopatu Polski, informowało o życiu Kościoła w poszczególnych diecezjach, ukazywało ważniejsze problemy współczesnego duszpasterstwa i próby ich rozwiązywania, zawierały cenne informacje o życiu i działalności Kościoła w kontekście aktualnych potrzeb duszpasterstwa w Polsce, adresy ważniejszych instytucji kościelnych, kalendarz ogólnopolskich uroczystości itp.
Ważność i potrzeba wspomnianych czasopism urzędowych diecezjalnych, metropolitalnych, czy ogólno-kościelnych nie ulega wątpliwości.
Dlatego duszpasterze powinni zadbać o systematyczną ich prenumeratę, właściwą ich archiwizację i korzystać z nich w swojej pracy duszpasterskiej.
Czymś niedopuszczalnym jest niszczenie starych egzemplarzy czasopism urzędowych. Są one bowiem bezcennym historycznym źródłem informacji o życiu Kościoła Powszechnego i lokalnego jakim jest diecezja.
Urzędowe czasopisma diecezjalne mogą być również źródłem wielu prac naukowych, a niekiedy nawet bardzo ciekawą i pouczającą lekturą.
Urzędowe czasopismo diecezjalne powinna mieć każda parafia, a także każdy kapłan diecezjalny powinien je otrzymywać nie wyłączając księży emerytów. Oni bowiem należąc do diecezji mają prawo interesować się problemami diecezji i niejednokrotnie czują się słusznie urażeni pomijaniem ich w przydziale czasopisma diecezjalnego.